Ελληνο-Ιταλικές Συνεργασίες: Ένα Παράδειγμα Πολυπολυτισμικής Συμπόρευσης

Δεν είναι λίγες οι φορές που οργανισμοί μας επεδίωξαν συνεργασία με Ιταλικούς και Εβραϊκούς οργανισμούς, με στόχο την από κοινού αντιμετώπιση θεμάτων αμοιβαίου ενδιαφέροντος. Υπενθυμίζω τον συνασπισμό των τριών κογκρέσων πριν από μερικές δεκαετίες, όταν είχε προκύψει το γλωσσικό ζήτημα στο Κεμπέκ. Ωστόσο, αυτή η συνεργασία δεν είχε συνέχεια. Πρόσφατα, η Ιταλοκαναδική κοινότητα του Μόντρεαλ ήρθε σε επαφή με την Ελληνική Κοινότητα Μείζονος Μόντρεαλ, επιθυμώντας να ενημερωθεί για τη λειτουργία των ημερήσιων σχολείων μας, τα οποία θεωρούνται πρότυπο εκπαίδευσης στο εξωτερικό. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Ιταλοκαναδοί διατηρούν, προς το παρόν, μόνο σαββατιανά σχολεία. Επειδή συνεργάζομαι στενά με την Ιταλική παροικία, θα επιχειρήσω να δώσω μια γενική εικόνα αυτής της μειονότητας, με την οποία μοιραζόμαστε αρκετά κοινά χαρακτηριστικά και αξίες. Η Ιταλική παροικία στο Μόντρεαλ είναι μία από τις πιο οργανωμένες και ιστορικές της πόλης και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον πολιτιστικό, κοινωνικό και οικονομικό ιστό της Μητρόπολης. Διαθέτει ισχυρές δομές που στηρίζουν τη διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας και της γλώσσας. Αποτελείται από ένα ευρύ δίκτυο οργανισμών, συλλόγων, ενοριών και πολιτιστικών κέντρων, τα οποία συνεργάζονται για την προώθηση της Ιταλικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις περιλαμβάνουν φεστιβάλ, συναυλίες και παραδοσιακούς χορούς, ενώ οι καθολικές εκκλησίες κατέχουν κεντρική θέση στην κοινωνία. Όπως και σε εμάς, υπάρχουν πολλοί εθνοτοπικοί σύλλογοι βασισμένοι στη γεωγραφική καταγωγή, που φέρνουν κοντά τα μέλη μέσω των κοινών τους ριζών. Πολλοί Ιταλοκαναδοί δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά, κυρίως στον χώρο της γαστρονομίας και των κατασκευών. Το Ιταλοκαναδικό Κογκρέσο, που ιδρύθηκε το 1972, αποτελεί την κύρια ομπρέλα-οργάνωση της παροικίας και εκπροσωπεί συλλογικά τα συμφέροντά της. Ασχολείται με ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης, μεταναστευτικής πολιτικής και καταπολέμησης των διακρίσεων. Παράλληλα, οργανώνει πολιτιστικές και εορταστικές εκδηλώσεις, όπως το φεστιβάλ της Ημέρας Ιταλικής Κληρονομιάς. Η γειτονιά Little Italy (Μικρή Ιταλία), είναι γνωστή για τα Ιταλικά καταστήματα και εστιατόρια, την αγορά Jean Talon και την ιστορική εκκλησία Madonna della Difesa. Η περιοχή αυτή αποτελεί τον πυρήνα της Ιταλικής παροικίας στο Μόντρεαλ. Η οδός Jean Talon εξάλλου, γνωστή και ως Via Italia, φιλοξενεί τις περισσότερες Ιταλικές επιχειρήσεις. Πολλά σχολεία προσφέρουν απογευματινά ή σαββατιανά προγράμματα Ιταλικής γλώσσας, με τη στήριξη του Ιταλικού προξενείου και της Ιταλικής κυβέρνησης. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η Ιταλική παροικία του Τορόντο, μία από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες εθνοτικές κοινότητες της πόλης με βαθιές ρίζες και σημαντική συνεισφορά στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ζωή του Τορόντο. Η μαζική μετανάστευση Ιταλών στον Καναδά, και ειδικότερα στο Τορόντο, ξεκίνησε στα τέλη του 19ου αιώνα και κορυφώθηκε τις δεκαετίες του 1950 και 1960, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι περισσότεροι μετανάστες εγκαταστάθηκαν στο Τορόντο και το Μόντρεαλ, αναζητώντας καλύτερες συνθήκες ζωής και εργασίας. Σε ένα μελλοντικό άρθρο μου θα ασχοληθώ με την Εβραϊκή παροικία του Καναδά, με την οποία έχω επίσης συνεργαστεί στενά στο παρελθόν.

Καναδάς - Δημογραφικό, ένα μείζον πρόβλημα

Ένα από τα θέματα που καλείται να αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση Carney είναι το δημογραφικό. Ο πληθυσμός του Καναδά πέρυσι εκτιμήθηκε σε 41.465.298 άτομα ενώ για το 2025 υπολογίζεται σε 40.126.723 . Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, η μέση ηλικία του πληθυσμού είναι 40,6 έτη και το προσδόκιμο ζωής εκτιμάται σε 82,9 έτη (85,0 έτη για τις γυναίκες και 80,7 έτη για του άνδρες). Το 18,98 % του πληθυσμού είναι ηλικίας 65 ετών και άνω, ενώ το 15,99% είναι κάτω των 15 ετών. Αναμφίβολα ο Καναδάς αντιμετωπίζει μία από τις σοβαρότερες δημογραφικές προκλήσεις στην ιστορία του. Ολοένα και περισσότεροι φτάνουν ή ξεπερνούν την ηλικία των 65 ετών, ενώ ο αριθμός των γεννήσεων παραμένει χαμηλός. Οπωσδήποτε η μετατόπιση αυτή της πληθυσμιακής ισορροπίας έχει σημαντικές επιπτώσεις σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτιστικό επίπεδο, θέτοντας καίρια ερωτήματα για το μέλλον της χώρας. Η βασική αιτία της δημογραφικής γήρανσης είναι η μείωση της γεννητικότητας. Τα νέα ζευγάρια επιλέγουν είτε να αποκτήσουν λιγότερα παιδιά, είτε να καθυστερήσουν την τεκνοποίηση. Και αυτό οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, όπως το υψηλό κόστος ζωής, η ανασφάλεια στην αγορά εργασίας, η δυσκολία εύρεσης οικονομικά προσιτής φροντίδας παιδιών, καθώς και η έλλειψη επαρκούς κρατικής στήριξης προς τις οικογένειες. Πολλοί νέοι επιλέγουν να δώσουν προτεραιότητα στην καριέρα, την εκπαίδευση και την προσωπική εξέλιξη πριν σκεφτούν τη δημιουργία οικογένειας. Αν και υπάρχουν επιδόματα και προγράμματα, δεν θεωρούνται επαρκή για να ενθαρρύνουν τη γονιμότητα. Η γήρανση του πληθυσμού έχει πολλαπλές συνέπειες. Καταρχάς, δημιουργείται ανισορροπία ανάμεσα στον αριθμό των εργαζομένων και των συνταξιούχων, κάτι που επιβαρύνει το συνταξιοδοτικό και το υγειονομικό σύστημα. Ακόμη, η έλλειψη νεανικού εργατικού δυναμικού ενδέχεται να επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη, να λειώσει την καινοτομία και να δυσχεράνει τη βιωσιμότητα του καναδικού παραγωγικού μοντέλου. Η πιο άμεση λύση που εφαρμόζει ο Καναδάς τα τελευταία χρόνια είναι η προσέλκυση μεταναστών, κυρίως νέων και εξειδικευμένων. Η μετανάστευση καλύπτει σημαντικά κενά στην αγορά εργασίας και ανανεώνει το εργατικό δυναμικό. Η αντικατάσταση του πληθυσμού μέσω της μετανάστευσης αντισταθμίζει τη μείωση του φυσικού πληθυσμού, αυξάνει το ποσοστό απασχόλησης, ενισχύει την οικονομική ανάπτυξη και εμπλουτίζει τον πολιτιστικό πλουραλισμό. Ταυτόχρονα όμως δημιουργεί και προκλήσεις, όπως πιθανές εντάσεις αν δεν υπάρξει σωστή κοινωνική ένταξη, αλλαγή της ταυτότητας και της πολιτισμικής σύνθεσης της χώρας και ανισότητες ή διαχωρισμούς μεταξύ ντόπιων και νέων μεταναστών. Το φαινόμενο είναι εντονότερο στις ευρωπαϊκές χώρες, οι πληθυσμοί των οποίων θεωρούνται ομοεθνείς. Ωστόσο, η οικονομική κρίση και πιότερο η έλλειψη στέγης, υποχρέωσαν την κυβέρνηση να μειώσει δραστικά των αριθμό των νέων μεταναστών. Συμπερασματικά, η δημογραφική γήρανση στον Καναδά είναι ένα σύνθετο και μακροπρόθεσμο πρόβλημα, που απαιτεί στρατηγικές και αποτελεσματικές λύσεις. Ο Καναδάς, ως χώρα με ισχυρούς θεσμούς και κοινωνική ευαισθησία, έχει τη δυνατότητα να μετατρέψει αυτή την πρόκληση σε ευκαιρία. Ο χρόνος θα δείξει…

Αποσχιστικά κινήματα και ανεκτικότητα...

Στο προηγούμενο φύλλο των «Ελληνοκαναδικών Νέων», ο συν-εκδότης Γιώργος Γκιούσμας έθιξε το θέμα της πιθανής αυτοκυριαρχίας της Αλμπέρτα και τους λόγους για τους οποίους η επαρχία αυτή των 5 εκατομμυρίων κατοίκων επιδιώκει την απόσχισή της από τον υπόλοιπο Καναδά. Οι θεωρίες για τους πραγματικούς λόγους δίνουν και παίρνουν. Η επικρατέστερη είναι η επιδίωξη της αμερικανικής κυβέρνησης Trump να διαλύσει το κράτος του Καναδά, για να τον καταστήσει ως την 51η πολιτεία των ΗΠΑ. Ωστόσο, το αυτονομιστικό κίνημα στην Αλμπέρτα έχει ιστορία 90 χρόνων, όταν οι ιδρυτές του εθνικιστικού κόμματος Social Credit, William Aberhat και Ernest Manning ανέλαβαν την εξουσία το 1935, με σκοπό την απόσχιση της Αλμπέρτα από τον υπόλοιπο Καναδά. Οι πολιτικές που εφήρμοσαν ήταν καταστροφικές, με αποτέλεσμα η επαρχία να παραμείνει τελικά στην συνομοσπονδία. Στο παρόν άρθρο θα επιχειρήσω να δώσω μία άλλη διάσταση στο σοβαρό αυτό θέμα, διατυπώνοντας το εύλογο ερώτημα: Γιατί ο Καναδάς «ανέχεται» τα κατά καιρούς αυτονομιστικά κινήματα της Αλμπέρτα και του Κεμπέκ; Προσωπικά πιστεύω ότι ο Καναδάς είναι ανεκτικός όχι επειδή συναινεί, αλλά επειδή το δημοκρατικό του πολίτευμα και το νομικό πλαίσιο τού επιβάλλουν να τα αντιμετωπίζει με διάλογο, ανεκτικότητα και πολιτικά μέσα. Καναδοί συνταγματολόγοι εξηγούν τους λόγους, οι βασικότεροι των οποίων είναι: O σεβασμός στη δημοκρατία και την ελευθερία έκφρασης, η πολιτική διαχείριση κρίσεων και αποσχιστικών τάσεων, η οικονομική και πολιτική στρατηγική, το νομικό πλαίσιο και η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου και η ύπαρξη της ομοσπονδιακής δομής. Ο Καναδάς είναι φιλελεύθερη κοινοβουλευτική δημοκρατία με Συνταγματικό Χάρτη των Δικαιωμάτων και Ελευθεριών (Charter of Rights and Freedoms). Αυτό σημαίνει ότι πολιτικές απόψεις, ακόμη και αποσχιστικές, είναι θεμιτές εφόσον εκφράζονται ειρηνικά και νόμιμα. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση επέλεξε να αντιμετωπίσει τα κινήματα του Κεμπέκ (κυρίως μέσω του Parti Québécois και του Bloc Québécois) όχι με καταστολή, αλλά με πολιτικό διάλογο. Τα δημοψηφίσματα του 1980 και 1995 για την ανεξαρτησία του Κεμπέκ έγιναν κατόπιν συμφωνίας και υπό συνθήκες διαφάνειας. Η ίδια προσέγγιση ακολουθείται και με αποσχιστικές ρητορικές στην Αλμπέρτα (όπως το «Wexit»). Η καταστολή τέτοιων κινημάτων θα μπορούσε να πυροδοτήσει μεγαλύτερη ριζοσπαστικοποίηση και εσωτερικές συγκρούσεις, ειδικά στο Κεμπέκ, που έχει ιδιαίτερη γλωσσική και πολιτισμική ταυτότητα. Η ανεκτικότητα επιτρέπει στον Καναδά να ενσωματώνει αυτά τα κινήματα στο πολιτικό σύστημα, μειώνοντας τις εντάσεις. Το 1998 το Ανώτατο Δικαστήριο του Καναδά αποφάνθηκε ότι μια επαρχία δεν μπορεί να αποσχιστεί μονομερώς σύμφωνα με το Σύνταγμα, αλλά εάν υπάρχει «καθαρή πλειοψηφία» υπέρ της απόσχισης σε δημοψήφισμα, τότε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να διαπραγματευτεί. Αυτό καθιστά τα αποσχιστικά κινήματα νόμιμο μέρος του πολιτικού διαλόγου αν και χωρίς εγγυημένο αποτέλεσμα. Η καναδική συνομοσπονδία δίνει στις επαρχίες ευρεία αυτονομία σε σημαντικά ζητήματα (π.χ. παιδεία, υγεία), κάτι που επιτρέπει στα κινήματα αυτά να διεκδικούν επιμέρους διεκδικήσεις χωρίς να φτάνουν απαραίτητα σε απόσχιση.

Μητέρες που εγραψαν ιστορία

Η Ημέρα της Μητέρας, ως γνωστόν, καθιερώθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες τον 20ό αιώνα προς τιμήν της Άννας Ριβς Τζάρβις, η οποία υπερασπίστηκε και αγωνίστηκε για τα δικαιώματα των μαμάδων. Το ιστορικό βέβαια είναι γνωστό λίγο πολύ σε όλους μας. Υπήρξαν πολλές σημαντικές μητέρες στην ιστορία, είτε για τον ρόλο τους στην ανατροφή σπουδαίων προσωπικοτήτων είτε για τη δική τους ανεξάρτητη επιρροή στην κοινωνία, την πολιτική, την επιστήμη ή τον πολιτισμό. Στο σημερινό άρθρο επέλεξα να παρουσιάσω μερικές από τις πιο αξιοθαύμαστες μητέρες στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η πιο σημαντική μητέρα θεωρώ ότι ήταν η Παναγία (Μαρία η Θεοτόκος) μητέρα του Ιησού Χριστού. Εξαιρετικά σημαντική μορφή για τον χριστιανισμό. Η Παναγία αντιπροσωπεύει την αγνότητα, τη θυσία και την πνευματική μητρότητα. Άλλη σημαντική μητέρα υπήρξε η Κλεοπάτρα Ζ’. Αν και περισσότερο γνωστή ως βασίλισσα της Αιγύπτου, ήταν και μητέρα του Καισαρίωνα, γιού του Ιούλιου Καίσαρα. Συνδύασε πολιτική δύναμη με μητρικό ρόλο σε μια ταραγμένη εποχή. Η Μαίρη Ουόλτσονκραφτ έζησε τον 18ο αιώνα. Συγγραφέας και φεμινίστρια, ήταν η μητέρα της Μαίρης Σέλλεϋ, συγγραφέας του Φρανκενστάιν. Συνέβαλε στη διαμόρφωση της σκέψης περί γυναικείων δικαιωμάτων και άφησε ισχυρή πνευματική κληρονομιά. Η Άννα Γερμανή ήταν η μητέρα του Λέοντος Τολστόι. Παρότι πέθανε νωρίς, η ευγένεια και η πνευματική της επιρροή καθόρισαν την κοσμοθεωρία του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα. Η Αγία Μόνικα ήταν μία Αφρικανή παλαιοχριστιανική Αγία, μητέρα του Αγίου Αυγουστίνου, ενός από τους σημαντικότερους πατέρες της χριστιανικής θεολογίας. Η πίστη και η επιμονή της έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη μεταστροφή του γιού της στον Χριστιανισμό. Η Μητέρα Τερέζα, αν και όχι βιολογική μητέρα, αφιέρωσε τη ζωή της στη φροντίδα των φτωχών και των αρρώστων στην Ινδία. Συμβολίζει τη μητρότητα ως πράξη αγάπης και υπηρεσίας προς τους συνανθρώπους. Η Ελεονώρα Ρούζβελτ υπήρξε Πρώτη Κυρία των ΗΠΑ και μητέρα έξι παιδιών. Παράλληλα, υπήρξε ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα και σημαντική πολιτική προσωπικότητα. Η Σοφία Καλλιγά, μητέρα του Κωνσταντίνου Καραμανλή, αν και λιγότερο γνωστή παγκοσμίως, αντιπροσωπεύει τις Ελληνίδες μανάδες που στήριξαν πολιτικούς και κοινωνικούς ηγέτες με την ηθική και πνευματική τους καθοδήγηση. Κλείνοντας, θα ήθελα να κάνω μία ειδική μνεία σε δύο μητέρες - ηρωίδες που είτε αγωνίστηκαν οι ίδιες, είτε στήριξαν με αυτοθυσία τα παιδιά τους και την πατρίδα τους, σε δύσκολες ιστορικές συνθήκες. Η Μπουμπουλίνα, μητέρα 7 παιδιών, ηρωίδα της Επανάστασης του 1821, ηγήθηκε δικών της πλοίων, χρηματοδότησε εκστρατείες και έγινε σύμβολο γυναικείας ηγεσίας και θάρρους. Η Μαντώ Μαυρογένους, αν και δεν ήταν μητέρα βιολογικά, θεωρείται «μητέρα» του αγώνα της ανεξαρτησίας λόγω της προσφοράς της στην Επανάσταση του 1821. Η λίστα βέβαια είναι ατελείωτη… Οι γυναίκες αυτές, κατά τη γνώμη μου, επηρέασαν την ιστορία, είτε μέσω της δικής τους δράσης, είτε μέσω της επίδρασης που είχαν στα παιδιά τους. ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ στις μητέρες όλου του κόσμου…