Total Pageviews

Monday, March 16, 2009

Εσείς τι λέτε;


"Κρυφά σκολειά" πραγματικότητα ή μύθος;

Η αμφισβήτηση των κρυφών σχολείων τα χρόνια της τουρκοκρατίας εξακολουθεί να απασχολεί πολλούς σύγχρονους ιστορικούς.
Η στήλη, ερευνώντας το θέμα μέσα από έγκυρα έντυπα και σοβαρές αναφορές σας μεταφέρει - εν συντομία - και τις δύο απόψεις.
Σύμφωνα με μία παραδοσιακή αντίληψη, οι ποικίλες εντάσεις, οι διακρίσεις και οι κατατρεγμοί που υφίσταντο οι υπόδουλοι Έλληνες από τους Τούρκους, τους ανάγκαζαν συχνά να καταφεύγουν σε κρυφά σχολεία, προκειμένου να διδαχθούν τα παιδιά τους γραφή, ανάγνωση, αριθμητική, στοιχεία της ελληνικής ιστορίας.
Η επίσημη πολιτική των σουλτάνων κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας επέτρεπε την ελεύθερη ίδρυση και λειτουργία ελληνικών σχολείων κάθε βαθμίδας. Οι κατά τόπους πασάδες όμως, οι οποίοι διέθεταν μεγάλη αυτονομία στην άσκηση πολιτικής, ήταν συχνά απρόθυμοι να επιτρέψουν τη λειτουργία σχολείων σε μεγάλη κλίμακα.
Επίσημη απαγόρευση δεν υπήρξε ποτέ. Αλλά τα σχολικά κτίρια μπορούσαν να δημευτούν και οι μαθητές ως άτομα να υποβληθούν σε ταλαιπωρίες έτσι ώστε στο τέλος να μην αξίζει τον κόπο να διατηρούνται τα σχολεία ανοιχτά .
Η προφορική παράδοση για τα κρυφά σχολεία αναφέρει πως λειτουργούσαν κυρίως σε εκκλησίες και μοναστήρια, με δασκάλους ιερείς, φιλάνθρωπους ή εκπαιδευτικούς, χωρίς επαγγελματική κατάρτιση, χρησιμοποιώντας ως αναγνωστικό βοήθημα τα ιερά βιβλία της εκκλησίας.
Υπάρχουν μαρτυρίες για τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι Ρωμιοί κατά την εκπαίδευσή τους, οι οποίες ανάγονται στους μεταπελευθερωτικούς χρόνους.
Επίσης ως μαρτυρία για το κρυφό σχολείο θεωρείται και το παιδικό τραγούδι:
"Φεγγαράκι μου λαμπρό, φέγγε μου να περπατώ,να πηγαίνω στο σκολειό..."
Γεγονός είναι πως ύπαρξη κρυφών σχολείων έχει αμφισβητηθεί από αρκετούς σύγχρονους ιστορικούς, καθώς πολλές αναφορές γι 'αυτά προέρχονται από τα μεταπελευθερωτικά χρόνια, από περιόδους δηλαδή όπου οι εθνικές κυβερνήσεις ήθελαν να τονώσουν το εθνικό αίσθημα.
Κύριο επιχείρημα είναι η έλλειψη πηγών σύγχρονων με τα κρυφά σχολεία. Φαίνεται ότι η πρώτη αναφορά σε κρυφό σχολείο γίνεται το 1825, μετά την Επανάσταση του 1821.
Επίσης, ως επιχείρημα κατά της ύπαρξής τους προβάλλεται και η φιλελεύθερη πολιτική των σουλτάνων στην εκπαίδευση των Ρωμιών, αφού αφθονούν οι πηγές για τη λειτουργία ελληνικών σχολείων σε πολλές περιοχές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Όσον αφορά το τραγουδάκι "Φεγγαράκι μου λαμπρό" και το συσχετισμό του με την ιδέα του κρυφού σχολείου, κάποιοι υποστηρίζουν ότι αποτελεί "έναν μικρό μύθο" που ήρθε να ενισχύσει ένα μεγάλο μύθο, "τα 400 χρόνια σκλαβιάς και φυλακής..."

Πραγματικότητα λοιπόν ή μύθος τα κρυφά σκολειά;

Εσείς τι λέτε;
Μιχάλης Τελλίδης
tellides@cfmbradio.com

No comments: