Αντικατάσταση πληθυσμών - Μια ζοφερή πραγματικότητα

Αυξημένες καταγράφονται οι μεταναστευτικές ροές από εμπόλεμες περιοχές, όπως η Συρία, το Αφγανιστάν, αλλά και φτωχότερες χώρες της Αφρικής προς την Ελλάδα, το πρώτο εξάμηνο του 2025, με την αύξηση να φτάνει το 258% σε σχέση με πέρυσι. Το μεταναστευτικό, ή πιο ορθά παράτυπο μεταναστευτικό, είναι ένα από τα πιο σύνθετα και σοβαρά ζητήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα πολλές χώρες, ιδιαίτερα εκείνες που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι τοπικές κοινωνίες, ιδίως στα νησιά του Αιγαίου, αντιμετωπίζουν προβλήματα υπερπληθυσμού, πίεσης στις υποδομές και κοινωνικές εντάσεις. Πολλοί μετανάστες διακινδυνεύουν τη ζωή τους, πέφτουν θύματα trafficking ή καταλήγουν σε άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Κάποιες χώρες, όπως η Τουρκία, έχουν χρησιμοποιήσει το μεταναστευτικό ως μοχλό πίεσης προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το μεταναστευτικό δεν είναι απλώς «πρόβλημα» αλλά ένα σύμπτωμα παγκόσμιων ανισοτήτων, πολέμων και κλιματικής αλλαγής. Τις μεγαλύτερες ροές δέχονται οι νοτιότερες χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία), ενώ οι χώρες του Βορρά (Γερμανία, Σουηδία) δέχονται κυρίως δευτερογενείς μετακινήσεις. Κάθε χώρα αντιμετωπίζει το πρόβλημα με διαφορετικό τρόπο. Οι φιλελεύθερες κυβερνήσεις γενικά υιοθετούν πιο ανοιχτές πολιτικές, ενώ οι συντηρητικές τονίζουν περισσότερο τον έλεγχο, την ασφάλεια και τις απελάσεις. Ωστόσο η έλλειψη της ενιαίας μεταναστευτικής πολιτικής είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα. Αν και η Ε.Ε. προσπαθεί να πετύχει έναν Κοινό Ευρωπαϊκό Χώρο Ασύλου και μια δίκαιη κατανομή ευθυνών, οι εθνικές πολιτικές εξακολουθούν να διαφέρουν πολύ. Αξίζει να επισημανθεί ότι η μετανάστευση έχει ασκήσει σημαντική δημογραφική επίδραση στην Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες και σε πολλές περιπτώσεις λειτουργεί αντισταθμιστικά σε αρνητικές δημογραφικές τάσεις. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν χαμηλά ποσοστά γεννήσεων και γήρανση του πληθυσμού, οπότε η μετανάστευση προσφέρει νεότερο ηλικιακά πληθυσμό, άρα και εργατικό δυναμικό. Στη Γερμανία π.χ. χωρίς μετανάστευση ο πληθυσμός θα είχε ήδη αρχίσει να μειώνεται ραγδαία από τη δεκαετία του 2010. Σε χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ελλάδα, η μετανάστευση έχει συμβάλλει στο να συγκρατηθεί η συνολική μείωση του πληθυσμού. Στις πρωτεύουσες και μεγάλα αστικά κέντρα, το ποσοστό μεταναστών συχνά ξεπερνά το 30%. Η Ευρώπη γίνεται σταδιακά πολυεθνική και πολυπολιτισμική. Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία, ο πληθυσμός στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανέρχεται σε 450 εκατομμύρια περίπου. Από αυτούς, 38 εκατομμύρια είναι γεννημένοι εκτός Ε.Ε. Πάνω από 6-8% του πληθυσμού στις περισσότερες χώρες είναι αλλοδαπής καταγωγής. Ο πληθυσμός στην Ελλάδα το 2024 διαμορφώθηκε στα 10.400.729 άτομα, μείωση κατά 13.000 άτομα σε σύγκριση με το 2023. Το 7% του συνολικού πληθυσμού αποτελούν άτομα με ιθαγένεια άλλης χώρας. Σύμφωνα με προβλέψεις, ο πληθυσμός σε 10 χρόνια θα είναι κάτω από 10 εκατομμύρια. Συμπερασματικά, η μετανάστευση έχει λειτουργήσει ως δημογραφικός αντισταθμιστής σε μια γηραιά και υπογεννητική ήπειρο. Αν και φέρνει προκλήσεις στην ένταξη και στην κοινωνική συνοχή, αποτελεί αναγκαίο παράγοντα για τη διατήρηση της δημογραφικής και οικονομικής βιωσιμότητας της Ευρώπης.

ΚΑΝΑΔΑΣ - Προκλήσεις ενόψει της επετείου...

Σε λίγες μέρες θα γιορτάσουμε την Ημέρα του Καναδά. Η συνομοσπονδία του Καναδά δημιουργήθηκε την 1η Ιουλίου 1867. Η περιοχή που σήμερα αποτελεί τον Καναδά ήταν κάποτε αποικίες της Βρετανίας. Το 1867 υπογράφηκε η Πράξη της Βρετανικής Βόρειας Αμερικής (British North America Act) και ενοποίησε τις επαρχίες Οντάριο, Κεμπέκ, Νέα Σκωτία και Νιου Μπράνσγουικ. Αργότερα σταδιακά προστέθηκαν και άλλες επαρχίες όπως η Μανιτόμπα, η Βρετανική Κολομβία, η Νήσος του Πρίγκιπα Εδουάρδου, η Αλμπέρτα, η Σασκάτσουαν, η Νιουφάουντλαντ και το Λαμπραντόρ. Η ανεξαρτησία από τη Βρετανία ολοκληρώθηκε με το Σύνταγμα του 1982. Με την ιστορία του Καναδά έχω ασχοληθεί και σε παλαιότερα άρθρα μου. Αυτή την εβδομάδα θα αναφερθώ στη σημερινή κατάσταση του Καναδά, η οποία χαρακτηρίζεται από πολλαπλές εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις. Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις είναι το εμπόριο με τις ΗΠΑ. Η κυβέρνηση του Καναδά, υπό τον πρωθυπουργό Mark Carney, χρησιμοποίησε αντισταθμιστικούς δασμούς 25% στα αμερικανικά εισαγόμενα μέταλλα και σχεδιάζει επιπλέον μέτρα από τις 21 Ιουλίου, εάν δεν κλείσει συμφωνία με τις ΗΠΑ εντός 30 ημερών. Η Τράπεζα του Καναδά προειδοποιεί ότι οι δασμοί αυξάνουν τον πληθωρισμό και πλήττουν την εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων. Άλλες προκλήσεις είναι: Η κλιματική αλλαγή και η περιβαλλοντική κρίση, η κρίση στέγασης και ακρίβειας, η δομικές αδυναμίες στον τομέα υγείας, η αναγνώριση και συμφιλίωση με τους ιθαγενείς και η γεωπολιτική και εσωτερική ασφάλεια. Ο ρυθμός θέρμανσης του Καναδά υπερβαίνει τον παγκόσμιο με αποψύξεις, αυξημένες βροχοπτώσεις, συχνές πυρκαγιές και άνοδο της στάθμης της θάλασσας, ιδιαίτερα στο Βόρειο Καναδά και τις παράκτιες περιοχές. Η φετινή περίοδος πυρκαγιών ξεκίνησε πρόωρα με σχεδόν 2.000 ενεργές εστίες, εκτεταμένες εκκενώσεις και καταστροφές σε μεγάλα αστικά κέντρα. Ο Καναδάς βιώνει σημαντική επιδείνωση στην προσιτή στέγαση, με εξωφρενικές τιμές αγοράς και ενοικίου σε πόλεις όπως Τορόντο και Βανκούβερ, προκαλώντας κρίση για νέους αγοραστές και ενοικιαστές. Ο πληθωρισμός σε βασικά αγαθά συγκριτικά με τον υψηλό πληθωρισμό ενοικίων αποτελεί καθημερινή πρόκληση. Στο θέμα της ιατρικής περίθαλψης, η κοινή άποψη των πολιτών δείχνει ότι η υγεία αποτελεί την κορυφαία ανησυχία, ξεπερνώντας τη στέγαση, τον πληθωρισμό και άλλες κρίσεις. Στο ζήτημα των ιθαγενών, αρκετές κοινότητες στερούνται καθαρού νερού, ιατρικής περίθαλψης, εκπαίδευσης και σύγχρονων υποδομών. Η ασφάλεια επίσης είναι ένα θέμα που απασχολεί έντονα τους Καναδούς. Εντάσεις με την Ινδία λόγω της εμπλοκής πρακτόρων σε δολοφονίες στο έδαφος του Καναδά, ανησυχίες για εξτρεμιστικές κινήσεις Khalistani σε καναδικό έδαφος, επιθέσεις από ηγέτες ΗΠΑ όπως ο Trump, που αμφισβητεί την κυριαρχία του Καναδά, εντείνουν την αντι-αμερικανική διάθεση και την απαίτηση για ενίσχυση της ανεξαρτησίας. Αυτές οι προκλήσεις απαιτούν συντονισμένες απαντήσεις από την ομοσπονδιακή και τις επαρχιακές κυβερνήσεις, καθώς και συνεργασία με αυτοχθόνους πληθυσμούς και τον ιδιωτικό τομέα. Ο Καναδάς καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στην οικονομική ανοχή, το περιβαλλοντικό μέλλον και τη διατήρηση κοινωνικής συνοχής…

Εθνική γιορτή του Κεμπέκ - Ημέρα Υπερηφάνειας και Πολιτιστικής Αυτογνωσίας

Κάθε χρόνο στις 24 Ιουνίου, οι κάτοικοι του Κεμπέκ πλημμυρίζουν δρόμους, πλατείες και πάρκα για να γιορτάσουν μια ημέρα με ιδιαίτερη ιστορική και πολιτισμική σημασία. Η Fête Nationale du Québec, όπως είναι επισήμως γνωστή, ή η γιορτή του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, αποτελεί θεσμό βαθιά ριζωμένο στη συλλογική συνείδηση των γαλλόφωνων Καναδών. Πέρα από τη θρησκευτική της προέλευση, η ημέρα αυτή έχει εξελιχθεί σε έναν συμβολικό θεσμό που αγκαλιάζει την πολιτιστική ταυτότητα, την ιστορική συνέχεια και την εθνική υπερηφάνεια των Québécois. Είναι μια γιορτή που παντρεύει το παρελθόν με το παρόν, τιμά την παράδοση, αλλά και την πολιτική και πολιτιστική ιδιαιτερότητα της επαρχίας μέσα σε έναν κατά κύριο λόγο αγγλόφωνο Καναδά. Ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής είναι μια εξέχουσα μορφή της χριστιανικής παράδοσης, ο προφήτης που προανήγγειλε τον ερχομό του Ιησού Χριστού και βάπτισε τον Ιησού στον Ιορδάνη ποταμό. Η ημέρα της γέννησής του, η 24η Ιουνίου, εορταζόταν ήδη από τον Μεσαίωνα στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Γαλλία, συνδεόμενη συχνά με τις θερινές τελετές φωτός και τη δύναμη του ήλιου, δεδομένου ότι συμπίπτει σχεδόν με το θερινό ηλιοστάσιο. Οι πρώτοι Γάλλοι άποικοι που έφθασαν στη Βόρεια Αμερική τον 17ο αιώνα μετέφεραν μαζί τους αυτή την παράδοση. Η πρώτη καταγεγραμμένη γιορτή του Αγίου Ιωάννη στον Καναδά πραγματοποιήθηκε το 1606, στο Port-Royale, από τους άνδρες του Samuel de Champlain. Τον 19ο αιώνα και ιδιαίτερα το 1834, η γιορτή αυτή απέκτησε εθνικό χαρακτήρα όταν ο δημοσιογράφος και πατριώτης Ludger Duvernay πρότεινε τη χρήση της ως μέσο για την ενίσχυση της γαλλοκαναδικής ταυτότητας. Εκείνη τη χρονιά διοργανώθηκε στο Μόντρεαλ το πρώτο εθνικού τύπου γεύμα και γιορτή για τον Άγιο Ιωάννη, με τη συμμετοχή εκπροσώπων όλων των κοινωνικών τάξεων. Η δημιουργία της Société Saint-Jean-Baptiste, του αρχαιότερου πατριωτικού οργανισμού στο Κεμπέκ, συνέβαλε καθοριστικά στη θεσμοθέτηση της γιορτής, η οποία από εκεί και πέρα έπαψε να είναι απλώς θρησκευτική και μετατράπηκε σε σύμβολο πολιτιστικής και εθνικής ενότητας για τους Γαλλόφωνους. Το 1908, ο Άγιος Ιωάννης ανακηρύχθηκε από τον Πάπα Πίο Ι΄ προστάτης Άγιος των Γαλλοκαναδών. Με την πάροδο του χρόνου και κυρίως μετά τη λεγόμενη «Ήσυχη Επανάσταση» (Révolution tranquille) τη δεκαετία του 1960, η γιορτή απέκτησε περισσότερο κοσμικό και πολιτικό χαρακτήρα, αναδεικνύοντας τη γλωσσική και πολιτισμική αυτονομία του Κεμπέκ. Το 1977, υπό την ηγεσία του René Lévesque, η κυβέρνηση του Κεμπέκ ανακήρυξε επίσημα τη 24η Ιουνίου ως «Fête Nationale du Québec», αφαιρώντας τον αποκλειστικά θρησκευτικό της χαρακτήρα και αναγνωρίζοντάς την ως την επίσημη εθνική γιορτή της επαρχίας. Η Fête Nationale δεν είναι μόνο μια ευκαιρία για γιορτή. Είναι μια πράξη συλλογικής μνήμης και ανανέωσης. Είναι η στιγμή όπου κάθε Québécois, είτε με καταγωγή γαλλική είτε μεταναστευτική, αναγνωρίζει και τιμά το ιδιαίτερο πολιτιστικό περιβάλλον στο οποίο ζει και δημιουργεί.

Η νεολαία, ελπίδα του μέλλοντος

Η επιβίωση των ελληνικών κοινοτήτων στο εξωτερικό είναι μια πρόκληση διαχρονική, αλλά ταυτόχρονα και ζωτικής σημασίας για το μέλλον του παγκόσμιου ελληνισμού. Καθώς οι κοινότητες αυτές αναπτύσσονται και μεταλλάσσονται μέσα σε πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα, η ανάγκη για διατήρηση της γλώσσας, της παράδοσης και της εθνικής ταυτότητας γίνεται πιο επιτακτική από ποτέ. Στην καρδιά αυτής της προσπάθειας βρίσκεται η νέα γενιά, η ελληνική νεολαία της διασποράς. Οι νέοι αποτελούν τον ζωντανό σύνδεσμο μεταξύ του παρελθόντος και του μέλλοντος. Είναι οι φορείς της συνέχειας, αυτοί που θα κληθούν να μεταδώσουν την ελληνικότητα στις επόμενες γενιές. Αν καταφέρουν να διατηρήσουν τη γλώσσα, την ιστορική μνήμη και τις πολιτισμικές αξίες που τους κληροδοτήθηκαν, τότε η ταυτότητα των κοινοτήτων μπορεί να επιβιώσει και να ανθίσει. Αν όχι, η πολιτιστική κληρονομιά κινδυνεύει να αποδυναμωθεί ή να εξαφανιστεί. Οι νέοι μπορούν να λειτουργήσουν ως ανανεωτές του πολιτισμού, ενσωματώνοντας την ελληνική ταυτότητα σε σύγχρονες μορφές έκφρασης όπως η μουσική, η τέχνη ή ακόμα και ο ακτιβισμός. Μέσα από πολιτιστικά εγχειρήματα, δημιουργούν ένα νέο αφήγημα ελληνικότητας, προσαρμοσμένο στις προκλήσεις της εποχής. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ελληνική νεολαία του Καναδά. Στο Μόντρεαλ, το Τορόντο και άλλες πόλεις με ισχυρή ελληνική παρουσία, δραστηριοποιούνται δεκάδες ελληνικοί σύλλογοι νέων ελληνικής καταγωγής στα πανεπιστήμια McGill,Concordia, Toronto,York κ.α. Μέσα από πολιτιστικά φεστιβάλ, παραδοσιακούς χορούς, θεατρικές παραστάσεις και ημερίδες για την ιστορία και τη γλώσσα, τα ελληνόπουλα του Καναδά, διατηρούν ζωντανή την πολιτιστική τους ταυτότητα. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος των Ελληνικών Ημερήσιων και Σαββατιανών Σχολείων, που λειτουργούν σε συνεργασία με τις ενορίες και τις κοινότητες, όπως οι Ελληνικές Κοινότητες Μόντρεαλ και Τορόντο. Εκεί, παιδιά δεύτερης και τρίτης γενιάς μαθαίνουν ελληνικά, ιστορία και λαογραφία, καλλιεργώντας δεσμούς με την Ελλάδα που υπερβαίνουν τη γεωγραφική απόσταση. Επιπλέον, η τεχνολογία επιτρέπει στους νέους της διασποράς να παραμένουν συνδεδεμένοι με την Ελλάδα. Online μαθήματα, ειδικές εκπαιδευτικές πλατφόρμες και θερινά προγράμματα σπουδών, ενισχύουν την επαφή τους με τη γλώσσα και τον ελληνικό πολιτισμό. Ταυτόχρονα, λειτουργούν και ως ψηφιακοί πρεσβευτές του ελληνισμού στο εξωτερικό, κάνοντας γνωστή τη χώρα τους και τις αξίες της σε διεθνές επίπεδο. Ωστόσο, η προσπάθεια αυτή χρειάζεται αμέριστη υποστήριξη από την ελληνική πολιτεία, τις κοινότητες και τις οικογένειες. Η εκπαίδευση στην ελληνική γλώσσα, η ύπαρξη ελληνορθόδοξων εκκλησιών, πολιτιστικών συλλόγων και προγραμμάτων ενίσχυσης της ταυτότητας πρέπει να ενισχυθούν, ώστε να παρέχουν στέρεες βάσεις στις νέες γενιές. Συνοψίζοντας, η νεολαία της διασποράς και ειδικά στον Καναδά, είναι ο καθοριστικός παράγοντας για τη διατήρηση της ελληνικής ταυτότητας στο εξωτερικό. Δεν πρόκειται μόνο για φορείς παράδοσης, αλλά για δημιουργούς πολιτισμού σε νέες συνθήκες. Η επένδυση σε αυτούς τους νέους δεν είναι απλώς χρήσιμη, είναι αναγκαία. Γιατί μόνο μέσα από αυτούς μπορεί ο ελληνισμός να συνεχίσει να έχει φωνή, παρόν και μέλλον, πέρα από τα σύνορα της Ελλάδας...

Ελληνική Κοινότητα Μόντρεαλ - Μια μακροχρόνια διαδρομή

Την ερχόμενη Κυριακή 8 Ιουνίου, 2025 θα διεξαχθούν οι εκλογές για την ανάδειξη του νέου Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Κοινότητας Μείζονος Μόντρεαλ και των Περιφερειακών Συμβουλίων, Μόντρεαλ, Λαβάλ και Νότιας Ακτής. 67 συνολικά άτομα κατέθεσαν αίτηση για να υπηρετήσουν τον οργανισμό τα επόμενα τρία χρόνια. Η Ελληνική Κοινότητα Μόντρεαλ είναι μία από τις παλαιότερες και πιο οργανωμένες κοινότητες στον Καναδά. Η ιστορία της ξεκινά από τα τέλη του 19ου αιώνα και εξελίσσεται δυναμικά μέσα στον 20ο και 21ο αιώνα. Οι πρώτοι Έλληνες μετανάστες άρχισαν να καταφθάνουν στον Καναδά και συγκεκριμένα στο Μόντρεαλ, στα τέλη του 19ου αιώνα, κυρίως από τη Λακωνία και τη Μεσσηνία και από άλλα μέρη της Ελλάδας. Η μαζική μετανάστευση από την Ελλάδα ξεκινά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και κορυφώνεται τη δεκαετία του 1960 λόγω της φτώχειας, της πολιτικής αστάθειας και της δικτατορίας. Το Μόντρεαλ γίνεται σημαντικός προορισμός για Έλληνες μετανάστες, με αποτέλεσμα τη ραγδαία αύξηση του ελληνικού πληθυσμού. Η Ελληνική Κοινότητα Μόντρεαλ ιδρύθηκε το 1906 και αποτελεί έναν από τους πρώτους ελληνικούς οργανισμούς στον Καναδά. Παρότι δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο πρόσωπο που αναγνωρίζεται επίσημα ως ιδρυτής, η ίδρυσή της ήταν αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας των πρώτων ελλήνων μεταναστών. Από την αρχή, η Κοινότητα είχε στόχο τη διατήρηση της γλώσσας, της θρησκείας και των εθίμων. Ιδρύει το δημοτικό σχολείο Σωκράτης και ταυτόχρονα κτίζει ελληνορθόδοξους ναούς, με κυριότερους την Αγία Τριάδα, τον Άγιο Γεώργιο, την Κοίμηση της Θεοτόκου και τον Ευαγγελισμό. Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών 1960-1980, η Ελληνική Κοινότητα Μόντρεαλ αναπτύσσει σημαντική εκπαιδευτική και θρησκευτική υποδομή. Το 2009, ενώνεται με την Ελληνική Κοινότητα Λαβάλ και μαζί με την Ελληνική Κοινότητα της Νότιας Ακτής, δημιουργείται η Ελληνική Κοινότητα Μείζονος Μόντρεαλ. Σήμερα, η ΕΚΜΜ είναι μία από τις μεγαλύτερες κοινότητες εκτός Ελλάδας και συνεχίζει να διαδραματίζει ενεργό ρόλο μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων (τρίγλωσση εκπαίδευση), πολιτιστικών εκδηλώσεων, θρησκευτικών τελετών, κοινωνικών υπηρεσιών, κ.α. Ένας από τους σκοπούς ύπαρξης του οργανισμού είναι τα ελληνικά σχολεία. Το σχολείο Σωκράτης ιδρύθηκε το 1909 και θεωρείται το παλαιότερο ελληνικό σχολείο στον Καναδά. Με την ένωση των κοινοτήτων μετονομάστηκε σε σχολείο Σωκράτης -Δημοσθένης, με πρωτοβάθμια και πρόσφατα δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Λειτουργούν σχολικές εγκαταστάσεις σε διάφορες περιοχές του Μόντρεαλ και περιχώρων. Οι καναδικές αρχές έχουν τιμήσει πολλές φορές την Ελληνική Κοινότητα Μείζονος Μόντρεαλ για τη συμβολή της στον πολιτισμό, την οικονομία και την πολυπολιτισμικότητα του Καναδά. Το νέο διοικητικό συμβούλιο που θα προκύψει από τις εκλογές της 8ης Ιουνίου, έχει να αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις, κυρίως οικονομικές και υπαρξιακές. Τη διοίκηση φέτος διεκδικούν τρείς ομάδες. Η «Αναγέννηση 2.0», με αρχηγό τον νυν πρόεδρο δόκτορα Γεώργιο Τσούκα, η «Κοινότητα», με αρχηγό τον δικηγόρο Βασίλη Αγγελόπουλο και οι «Ενωμένοι Έλληνες», με αρχηγό τον πολιτικό μηχανικό Γιάννη Μούκα. Η στήλη εύχεται σε όλους τους υποψηφίους καλή επιτυχία.